Grote Kerk Beverwijk start ambitieus project om vergeten vrijdenker te eren.
Vrijdag 22 januari a.s. vindt in de Grote Kerk van Beverwijk de eerste van vijf introductielezingen plaats over de Nederlandse vrijdenker Dirck Volkertsz Coornhert. Deze bijeenkomsten vormen de opmaat voor een jaarlijkse Coornhert-lezing die vanaf oktober 2016 in de Beverwijkse kerk zal plaatsvinden en waarvoor ieder jaar een geestverwant wordt uitgenodigd om het woord te voeren over vrijheid, tolerantie en relevante maatschappelijke ontwikkelingen. Met dit grote, ambitieuze project geeft initiatiefnemer Bert Kisjes niet alleen uiting aan zijn waardering voor de haast vergeten Nederlandse denker en humanist, maar tevens is het een poging om aandacht te vragen voor de idealen waar Coornhert voor stond: gewetensvrijheid, onafhankelijkheid, verdraagzaamheid en volledige vrijheid van godsdienst en overtuiging.
Wie was Coornhert?
Dirck Volkertsz Coornhert werd in 1522 geboren in Amsterdam. Hij woonde geruime tijd in Haarlem en maakte naam als humanist, moralist, dichter, schrijver, beeldend kunstenaar en onvermoeibaar strijder voor een tolerante samenleving, met name op religieus gebied. Dit bracht hem in de woelige tweede helft van de zestiende eeuw telkens weer in conflict met zowel de katholieke kerk als de volgelingen van Calvijn. ‘Die onbeschaamde, botte Hollander’, noemden zijn tegenstanders hem. ‘Een gek. Een razende hond. Judas.’
De verwensingen, die hij naar het hoofd geslingerd kreeg, beletten Coornhert echter niet om zijn ideeën te verkondigen. Dat deed hij niet alleen mondeling, maar ook in zijn boeken en geschriften. In tegenstelling tot andere geleerden van zijn tijd schreef hij niet in het Latijn, maar in het Nederlands. Hij wilde dat iedereen zijn boeken en geschriften kon lezen en niet alleen theologen en wetenschappers. Daardoor heeft hij echter nooit de status gekregen van die andere Nederlandse humanist Desiderius Erasmus.
Hij moest diverse keren vluchten vanwege zijn morele en godsdienstige overtuiging. Als raadgever van Willem van Oranje werd hij door Alva’s Raad van Beroerten opgesloten in de Gevangenpoort in Den Haag. Later werd hij zelfs verbannen, maar Coornhert weigerde zich monddood te laten maken en bleef zich uitspreken tegen religieus fanatisme en tegen de doodstraf. Na een ballingschap van tien jaar in Duitsland keerde hij definitief naar zijn vaderland terug. Via Haarlem en Delft kwam hij tenslotte terecht in Gouda, waar het stadsbestuur bekend stond om zijn liberale opvattingen. Hier overleed hij op 29 oktober 1590.
Hernieuwde aandacht
Nadat Coornhert in eigen land eeuwenlang zo goed als vergeten was, begon de hernieuwde aandacht voor zijn werk gek genoeg met de Rus Bruno Decker, die de Oktoberrevolutie ontvluchtte en naar Nederland kwam met het werk van Coornhert in zijn bagage. Hij wilde hem aan de vergetelheid ontrukken en wilde een biografie over hem schrijven. Hoewel Decker zijn levenswerk zelf niet heeft kunnen afmaken, was het zijn assistent Hendrik Bonger die met de eerste biografie over Coornhert op de proppen kwam.
Inmiddels is de interesse voor de figuur van Dirck Volkertsz Coornhert in ons land flink toegenomen. Er zijn Coornhertstraten in o.a. Haarlem, Heemskerk en Utrecht, in Haarlem en Gouda zijn scholen naar hem genoemd en in de zeventiger jaren verenigden juristen, die het strafrecht wilden moderniseren, zich in de zogenaamde Coornhert-Liga. Verder is er een Coornhert Stichting, die zich tot doel heeft gesteld om zijn werk te digitaliseren en via internet toegankelijk te maken.
Lezingen in de Grote Kerk
De jaarlijkse Coornhert-lezing in de Grote Kerk staat gepland op zaterdag 29 oktober 2016. In de vijf inleidende lezingen, die aan dit evenement voorafgaan, zal worden ingegaan op diverse aspecten van het leven en werk van Dirck Volkertsz Coornhert. Gerenommeerde sprekers als professor Mirjam van Veen, dr. Arie Jan Gelderblom en professor Ilja Veldman zullen dan het woord voeren. Onderwerpen die ter sprake komen zijn o.a. Coornhert en het calvinisme, Coornhert en de prentkunst, Coornhert als literator en Coornhert als vluchteling.
Het gehele project start vrijdag 22 januari met een lezing van dr. Jaap Gruppelaar. Hij is de directeur van het Coornhert Centrum en is bezig met het schrijven van een (nieuwe) biografie van Coornhert. In zijn rede zal hij de vermaarde vrijdenker verder introduceren en zal hij ingaan op de maatschappelijke relevantie van Coornhert.
De lezing begint om 19.30 uur. De toegang is gratis.